فرصت طلایی تربیت

بسم الله الرحمن الرحیم

 فرصت ها را در یابید

بهترین عمل استفاده بهینه از فرصت ماه رمضان است استغفار، توبه، قرآن خواندن، روزه، نیکی به دیگران، صله ارحام پاداش ویژه ای پیدا می کند و برندگان واقعی کسانی هستند که فرصت ها را از دست نمی دهند و تا آخر این ماه در این مسابقه گوی سبقت را از همگان می برند .

 

این پست به نیابت از شهیدان سید محسن و سید رضا قریشی هدیه می شود به حضرت فاطمه زهرا ،حضرت زینب و حضرت فاطمه معصومه ، حکیمه خاتون و نرجس خاتون علیهم السلام به نیت سلامتی امام عصر ارواحنافداه و تعجیل در فرج هر روز با بیان یک آیه اخلاقی ، (موضوع آیات: مباحث کلی اخلاق، برخی فضائل و کمالات اخلاقی، شاخت گناهان و رذائل اخلاقی و توبه)؛ در هر جز قرآن به ترتیب ایام مبارک بروز می شود

تا پایان این ماه مبارک با ما همراه باشید.

ddd

ایستگاه اول دل: آیه 27سوره بقره: قطع رحم

الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ

همانانی که عهد الهی را پس از بستن پیمان می‏شکنند و آنچه را خدا به پیوستن آن امر فرموده،می‏گسلند و در زمین به فساد می‏پردازند، آنان در حقیقت زیانکارانند.

منظور از «یقطعون ما امراللّه‏ به ان یوصل» در آیه مذکور،مجموعه پیوندهایی است که خدای سبحان دستور داده برقرار بماند که این پیوندها شامل: پیوند خویشاوندی،دوستی، پیوندهای اجتماعی، پیوند با رهبران و رابطه با خداست. بنابراین مسأله قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندی، یکی از مصادیق این آیه است؛ هم چنان که رابطه با امیرالمؤمنین و ائمه اهل‏بیت(ع) نیز از مصادیق این آیه می‏باشد.

ایستگاه دوم دل: آیه 153 بقره،صبر

 

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ

ای افرادی که ایمان آورده اید! از صبر و استقامت و نماز کمک بگیرید؛قطعاخداوند با صابران است.

این آیه دارای مفهوم وسیعی است و هرگونه صبر و استقامت را شامل می شود، خواه صبر بر اطاعت یا بر معصیت یا بر مصیبت باشد.برای انجام هر کار مهمی مهمی کمک گرفتن و استعانت لازم است، خواه جهاد باشدیا غیر آن؛ بنابراین برای انجام هر کار مهمی باید از شاخه های مختلف صبر که متناسب با آن کار است، یاری جست.

ایستگاه سوم دل:آیه 254 بقره: انفاق

یأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکُم مِّن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ یَوْمٌ لاَّ بَیْعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ

اى کسانى که ایمان آورده‏اید از آنچه به شما روزى داده‏ایم انفاق کنید پیش از آنکه روزى فرا رسد که در آن نه داد و ستدى است و نه دوستى و نه شفاعتى و کافران خود ستمکارانند.

در این آیه خداوند اهرم هایى را براى تشویق مردم به انفاق بکار برده است ،
الف : آنچه دارى ، ما به تو دادیم از خودت نیست . (رزقناکم )
ب : مقدارى از آنچه دارى کمک کن ، نه همه را. (ممّا)
ج : این انفاق براى قیامت تو، از هر دوستى بهتر است . (یاءتى یوم ...)

ایستگاه چهارم دل:آیه 135 آل عمران: اصرار بر گناه

وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ

واکنش شیطان بعد از نزول این آیه
امام صادق(ع) فرمود: وقتى آیه «وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً ...» نازل شد، ابلیس بر بالاى یکى از کوه‏هاى مکه رفت، که نامش را "ثور" مى‏گویند، و با بلندترین فریاد عفریت‏هاى (شاگردان) خود را صدا کرد، که همه دورش جمع شدند و گفتند: براى چه ما را خوانده‏اى اى بزرگ ما؟ گفت: این آیه نازل شده:خواستم ببینم کدام یک از شما حریف خنثى کردن آن هستید عفریتى از شیطانها برخاست و به ابلیس گفت:من حریف آن هستم و ... آن را خنثى مى‏کنم، ابلیس گفت: نه تو حریف نیستى، دیگرى برخاست و سخنى نظیر او گفت، ابلیس به او نیز گفت که: تو هم حریف آن نیستى، تا آنکه (شخصى به نام) وسواس خناس برخاست و گفت: من حریف آنم، پرسید از چه راه؟گفت: من به فرزندان آدم وعده مى‏دهم، و تشنه گناهان مى‏کنم تا مرتکب شوند، و بعد از ارتکاب توبه و استغفار را از یادشان مى‏برم، ابلیس گفت: حقا که تو حریفى و او را مامور به خنثى کردن اثر این آیه کرد، که تا روز قیامت به این کار بپردازد

ایستگاه پنجم دل: نیکی به دیگران: آیه 36 سوره نساء

وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساکینِ وَ الْجارِ ذِی الْقُرْبى‏ وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبیلِ وَ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالاً فَخُوراً

 

و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید! و به پدر و مادر ، نیکی کنید همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان ، و همسایه نزدیک ، و همسایه دور ، و دوست و همنشین ، و واماندگان در سفر ، و بردگانی که مالک آنها هستید زیرا خداوند ، کسی را که متکبر و فخر فروش است ، ( و از ادای حقوق دیگران سرباز می زند ، ) دوست نمی دارد.

1- تنها عبادت خدا کافى نیست، دورى از هرگونه شرک و ریا لازم است.
وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا ...
2- نیکى به پدر و مادر، در کنار بندگى خدا وتوحید مطرح است. وَ اعْبُدُوا اللَّهَ‏ ... وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً
3- خداپرست واقعى باید نسبت به بستگان، محرومان و همسایگان خود، متعهّد و مسئول باشد. اعْبُدُوا اللَّهَ‏ ... بِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏
4- همسایگان دور نیز بر انسان حقّ دارند. «الْجارِ الْجُنُبِ»
5- در احسان کردن به اولویّت‏ها توجّه کنید. نام والدین قبل از بستگان و نام آنان قبل از یتیمان آمده است.
6- بى‏توجّهى به والدین و بستگان و یتیمان و محرومان جامعه، نشانه تکبّر و فخر فروشى است. «إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالًا فَخُوراً»
7- احسان، باید همراه با تواضع باشد. در ابتداى آیه سفارش به احسان شد و در پایان از تکبّر نهى شد. «لا یُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالًا فَخُوراً»

 

ایستگاه ششم دل: تعاون و همکاری: آیه 2 سوره مائده

...وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ

 و( همواره ) در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید! و ( هرگز ) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از ( مخالفت فرمان ) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!

 

ایستگاه هفتم دل: اهمیت تزکیه نفس:آیه 105 سوره مائده

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُکُمْ جَمیعاً فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

ای کسانی که ایمان آورده اید! مراقب خود باشید! اگر شما هدایت یافته اید ، گمراهی کسانی که گمراه شده اند ، به شما زیانی نمی رساند. بازگشت همه شما به سوی خداست و شما را از آنچه عمل می کردید ، آگاه می سازد.

1- امام علی (علیه‌السلام) فرمود: بزرگترین جهل‏ها و جهل انسان است به نفس خویش.

2- امام علی (علیه‌السلام) فرمود: بزرگترین حکمت‏ها براى انسان نفس خود را شناختن است.

3- امام علی (علیه‌السلام) فرمود: از مردم هر کس که بیشتر نفس خود را می شناسد او از پروردگار ترسنده‏تر است.

علامه طباطبایی: جهتش این است که چنین کسى به خداى خود بیشتر عالم و عارف است کما اینکه خداى سبحان فرمود: «إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ- از بندگان، تنها علما از خداى می ترسند» (فاطر/28).

 

 پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله وسلم:

امر به معروف و نهى از منکر کنید و مردم را ضمن دعوت به ارزشها، از ضدارزشها هشدار دهید؛ امّا هنگامى که دیدید، مردم دنیا ارزشهاى مادى آن را برارزشهاى معنوى و انسانى مقدم داشته و آفت بخل و هواپرستى و خود کامگى بر آنان حکومت مى کند و هر کس تنها خود را مى بیند و دیدگاه و خواسته هاى خویش را مى پسندد و به دیدگاه دیگران بها نمى دهد، در آن شرایط خویشتن را دریابید و مردم نادان را رهاکنید.

 

ایستگاه هشتم دل: طول امل ( آرزو های طولانی): آیه 74 سوره اعراف

وَ اذْکُرُوا إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ عادٍ وَ بَوَّأَکُمْ فِی الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِها قُصُوراً وَ تَنْحِتُونَ الْجِبالَ بُیُوتاً فَاذْکُرُوا آلاءَ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدینَ

و به خاطر بیاورید که شما را جانشینان قوم «عاد» قرار داد ، و در زمین مستقر ساخت ، که در دشتهایش ، قصرها برای خود بنا می کنید و در کوه ها ، برای خود خانه ها می تراشید! بنا بر این ، نعمتهای خدا را متذکر شوید! و در زمین ، به فساد نکوشید!»

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم: چهار چیز است که نشانه شقوت و بدبختی انسان است:خشک بودن چشم ها( به گونه ای که هرگز از خوف خدا اشکی نریزد) و سنگدلی و آرزو های دراز و حرص بر دنیا.

ایستگاه نهم دل: بهترین درس های اخلاق: آیه 199 سوره اعراف

 

خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِینَ

عفو پیشه کن و به نیکی فرمان بده و از نادانان رخ برتاب

در این آیه پیامبر خود را به سه چیز فرمان می دهد. نخست اینکه عفو و بخشش و آسان گیری را پیشه خود ساز.دوم اینکه به نیکی امر کن، سوم اینکه از نادانان دوری کن.

در روایت آمده است وقتی آیه «خذالعفو» نازل شد، پیامبر از جبرئیل پرسید: مدارا بامردم چگونه باید باشد؟ جبرئیل گفت: نمی دانم، باید از آنکه می داند سوال کرد. سپس باردیگر بر پیامبر نازل شد و گفت: ای محمد! خداوند به تو فرمان می دهد از آن ها که به تو ستم کرده اند( وقتی قدرت بر آن ها یافتی) گذشت کنی و به آن ها که تو را محروم ساخته اند، عطا کنی و با آن ها که از تو بریده اند، پیوند برقرار سازی.مجمع البیان، ج4،ص512؛ المیزان، ج 8،ص 401

ایستگاه دهم دل:آیات 45 تا 47 سوره مبارکه انفال

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا لَقِیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ

 وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ

 وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ اللَّهُ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ

 

رعایت هفت موضوع در جنگ های اسلامی و در هنگام مقابله با دشمن

 

1.       ثابت قدم بودن

2.       یادکردن فراوان خدا

3.       اطاعت از خدا و پیامبر

 

4.       ترک نزاع و کشمکش

5.       داشتن صبر و استقامت

6.       بیرون نرفتن از روی هوی پرستی و خودنمایی نکردن در برابر مردم

7.       بازنداشتن مردم از راه خدا

 

ایستگاه یازدهم دل: عرضه اعمال به خدا و پیامبر (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام

 

اعلموا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون(سوره توبه آیه 105)

امام صادق (ع) در تفسیر این آیه می فرمایند: رسول خدا (ص) و ائمه (ع) هستند که در هر پنجشنبه کارهای بندگان بر آنها عرضه می شود

بحارالانوار، ج 23، ص333

ایستگاه دوازدهم دل: آیه 112 سوره هود

فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ

معناى جمله مورد بحث، یعنى آیه «فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ» این مى‏شود: بر دین ثابت باش و حق آن را طبق دستورى که گرفته‏اى ایفاء کن. و آن دستور همان است که آیه «وَ أَنْ أَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً وَ لا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ» (یوونس/105) و آیه «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ» (الروم/30) مشتمل بر آن مى‏باشند.

مقصود از کسانى که با رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) توبه کردند آن دسته از مؤمنینند که با ایمان به خدا به سوى خدا بازگشت نمودند. و اگر اصل ایمان آوردن را توبه و رجوع به خدا نامیده براى این است که در حقیقت بازگشت از شرک است.
و این قسم اطلاق در قرآن کریم بسیار است، مانند آیه «وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِیلَکَ» (غافر/7) و امثال آن.

لحن شدیدى که در این آیه است بر کسى پوشیده نیست (آرى هر که این آیه را به دقت مورد نظر قرار دهد مى‏بیند) که هیچ اثرى از آثار رحمت و نشانه لطف و مهر وجود ندارد.
چیزى که هست اسم بردن خصوص رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از میان مؤمنین در عین اینکه تجلیلى از آن حضرت است، و در عین حال تشدید را هم در حق ایشان مبالغه مى‏کند، زیرا وقتى قبل از دیگران اسم خصوص آن جناب برده شد قهرا هول و هراس خطاب و ترس و وحشتى که از تکلم کردن مقام عزت و کبریایى حق ناشى مى‏شود لبه تیز آن متوجه آن جناب مى‏گردد، هم چنان که در آیه «وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ» (الاسراء/74-75) هم وضع به همین منوال است، و لذا بیشتر مفسرین گفته‏اند:اینکه رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «سوره هود مرا پیر کرد» ناظر به همین آیه است.

 

ایستگاه سیزدهم دل: دعا برای هدایت خود و فرزندان

رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء.آیه 40 سوره ابراهیم

پروردگارا مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نیز پروردگارا و دعاى مرا بپذیر

 

ایستگاه چهاردهم دل: جبران اصلاح گذشته: آیه 119 سوره نحل

ثُمَّ إِنَّ رَبَّکَ لِلَّذینَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَ أَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّکَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحیمٌ

امّا پروردگارت نسبت به آنها که از روی جهالت ، بدی کرده اند ، سپس توبه کرده و در مقام جبران برآمده اند ، پروردگارت بعد از آن آمرزنده و مهربان است.

 

.........

---

پی نوشت:

حفظ موضوعی قرآن کریم،300موضوع از ایات اعتقادی، فروع دین و اخلاقی

تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی
تفسیر المیزان، علامه طباطبائی
اخلاق در قرآن، ایت الله مکارم شیرازی

تفسیر نور،  حجه الاسلام محسن قرائتی

نسیم حیات، آقای بهرام پور، جلد 6 و7

محراب نیوز